ижтимоий-сиёсий,адабий-бадиий,маданий-маърифий сайти

— Қўл соати нима сабабдан ўнг қўлга эмас, айнан чап қўлга тақилади?

Маъруф КАМОЛОВ, Нишон тумани

Қўлга тақиладиган соатни биринчи бўлиб 1868 йилда Патек Филипп ихтиро қилган. Бу аслида, қимматбаҳо тошлар билан безатилган билагузук бўлиб, унга соат ҳам жойлаштирилган, у фақат аёлларга мўлжалланган эди.

1904 йилда бразилиялик ҳарбий учувчи Алберто Сантос Дюмонт соатсоз дўсти Луис Картердан уруш ва жангларда ҳам ечмай тақиб юрса бўладиган қўл соати ясаб беришни илтимос қилган. Дўстининг илтимосига кўра, Картер ҳар тарафлама қулай қўл соатни яратди. Ушбу соатни ҳар қандай вазиятда ҳам тақиш мумкин эди. Картер уни «Сантос қўл соати» деб номлади. Ушбу соат 1911 йилдан сотувга чиқарилди. Шундан кейин у анча оммалашди.

Кейинчалик Франция, Швейцария каби давлатларда қўл соати тақиш урфга кирди. Чўнтак соатига қараганда, бу соат анча қулай эди. Ана ўша пайтда Картер мазкур қўл соатини чап қўлга мослаб ясаган. Чунки ҳарбий ҳаракатлар пайтида аскарларнинг ўнг қўли кўпроқ банд бўлади. Бошқа иш қилинаётганда ҳам инсон одатда ўнг қўлидан­ кўпроқ фойдаланади. Чап қўлга тақилган соат эса, ишлаётган киши учун халақит бермайди. Учувчи Алберто айнан мана шу қулайликни кўзлаб, дўстидан қўл соати ясаб беришни илтимос қилганди.

Шу билан бирга соатнинг ёнидаги бурагичлари ҳам чап қўлга мослаб жойлаштирилган. Агар соатни ўнг қўлга тақсангиз, унинг бурагичидан фойдаланиш анча қийин ва ноқулай бўлади. Ёки соатни ечиб, бураб, кейин яна тақиб олишга тўғри келади.

Соат чап қўлга тақилса, унинг дарз кетиш ёки синиш эҳтимоли анча камаяди.